Bescherming door octrooien wordt zwaar overschat

- OCTROOIBESCHERMING IN DE STARTUP-FASE ZO GOED ALS ZINLOOS

06-03-2017 - Investeringscriteria

Enkele weken geleden kregen ondernemers op deze website de gelegenheid gratis vragen te stellen over investeerders.

De vraag

René vroeg:

'De meningen zijn verdeeld, maar hoe kijken investeerders aan tegen het huidige patentsysteem.

Meer specifiek: Hecht de gemiddelde investeerder er belang aan dat een bedrijf waarin het investeert zijn/haar intellectuele eigendom op een of andere manier beschermd heeft?' Denk aan een patent.

Het antwoord

Het antwoord is: zowel 'ja' als 'nee'.

Ja, want in principe is het goed als een vinding is beschermd.

Nee, want dit op zich logische uitgangspunt veroorzaakt in 95 procent van de gevallen vooral problemen.

Ik heb in de loop der tijd tientallen ondernemers gesproken die veel tijd, geld en energie hadden gestoken in het beschermen van hun vinding. Ze hadden een idee uitgewerkt of zelfs een prototype van een product gebouwd en de volgende stap die ze namen was duizenden euro's uitgeven aan het aanvragen van een octrooi.

(Wat ondernemers meestal een 'patent' noemen, is in het Nederlands recht een 'octrooi'. Een 'patent' bestaat alleen in de Engelstalige wereld. Het gebruik van het woord 'patent' is voor mij een weggever dat men er nog niet serieus naar gekeken heeft.).

Zinloos

Dat is volstrekt zinloos, om een aantal redenen.

Ten eerste omdat als je serieuze octrooibescherming nastreeft, je het Europa-breed en buiten Europa (VS, Azië) moet regelen. Dat kost tienduizenden euro's.

In de tweede plaats omdat de aanvraag van het octrooi je erg veel tijd zal kosten, ook al huur je experts in die het voor je te regelen.

De experts worden vaak op uurtje-factuurtje-basis betaald en zullen het proces zo lang mogelijk rekken. Het kost je dus ook veel meer tijd dan je denkt.

De derde reden waarom vrijwel alle ondernemers met octrooien de mist in gaan is omdat ze vergeten te toetsen of er in de markt behoefte aan hun vinding bestaat.

Het enthousiasme over de vinding is doorgaans zo groot dat ze er van uitgaan dat de markt er gewoon is, terwijl dat meestal juist het grootste probleem gaat worden.

De vuistregel is dat 9 van de 10 nieuwe producten floppen. De belangrijkste oorzaak voor een flop is dat de wereld het product niet moet.

Die 1 op de 10 producten die een succes wordt, moet eerst verschillende malen opnieuw gelntroduceerd worden (in verschillende vormen).

Gedwongen openbaarmaking

De vierde reden waarom je als ondernemer uiterst voorzichtig moet zijn met octrooien is dat er aan het octrooi een publicatieplicht vast zit die je dwingt om je vinding openbaar te maken.

Zodra het Nederlands Octrooibureau je vinding heeft behandeld, maakt dit bureau het octrooi openbaar en kan iedereen er naar hartenlust in kijken.

Om een voorbeeld te geven, ik heb zelf in 2008 de 'verloren gegane vinding van Jan Sloot' (het zogenaamde 'kastje van Jan Sloot' waar in de media veel over te doen was, dat toegang zou geven tot een miljardenmarkt en waar ene Roel Pieper een hoofdrol in speelde) gereconstrueerd.

Dat gebeurde in een artikel in het tijdschrift De Ingenieur.

Dit was vooral mogelijk door een octrooipublicatie van de overleden uitvinder.

Het vijfde probleem met octrooien hangt samen met het vierde. Als je er eenmaal een hebt, is hij compleet nutteloos.

Een octrooi biedt pas bescherming als het een onderdeel is van een serie octrooien die elkaar ondersteunen en waarbij je voldoende geld hebt gereserveerd om een leger advocaten in te huren die voor een rechtbank jouw octrooien kunnen verdedigen tegen een copycat.

De kosten voor een wereldwijd octrooi lopen naar mijn informatie in de tienduizenden euro's. De kosten voor een serie verdedigbare octrooien en bovengenoemd leger advocaten kunnen tienduizenden tot honderdduizenden euro's belopen.

Dure professionele erkenning

Waarom horen ondernemers dan zo vaak dat het belangrijk is een vinding met een octrooi te beschermen? Het advies is vrijwel altijd afkomstig van mensen die zelf nog nooit een product op de markt gebracht hebben.

Het is niet lullig bedoeld, maar het overgrote deel van de mensheid, inclusief het grootste deel van de zelfstandige adviseurs, heeft nu eenmaal geen enkele ervaring met het vermarkten van producten.

Meer specifiek komt het advies vaak van octrooigemachtigden, ambtenaren, medewerkers van incubators (vaak, maar niet altijd semi-ambtenaren) of technici met een vinding maar zonder bedrijf.

Het advies om een nieuwe vinding met een octrooi of patent te beschermen komt nooit van succesvolle ondernemers.

Succesvolle ondernemers hoor je nooit over hun 'patenten'

Wie dat niet gelooft, mag alle boeken, interviews en Youtube-video's eens gaan doorspitten over en met top-ondernemers als bijvoorbeeld Steve Jobs, Richard Branson, Bill Gates, Larry Ellison (Oracle) en Mark Zuckerberg.

Of al het materiaal van top-investeerders als Peter Thiel (Facebook), Jason Calacanis, Marc Andreessen of Tim Ferriss.

Geen enkele van deze ondernemers of investeerders zul je ooit in welke vorm dan ook horen zeggen dat het een pak van hun hart was dat ze op tijd een technologische vinding konden beschermen. Want zo belangrijk is dat niet.

Wright Brothers stierven arm

Wie dat nog niet gelooft, moet maar eens de geschiedenis van de Wright Brothers napluizen, de broers die in 1903 het vliegtuig uitgevonden hebben. Ze spendeerden jaren en een godsvermogen met het verdedigen van hun vinding tegen de concurrentie en dachten dat een patent daarvoor toereikend was.

Als overwinnaars uit de strijd kwamen Douglas, Lockheed, McDonnel, Vought en Fokker.

Die wierpen geen 'patent' in de concurrentiestrijd, maar innovatie en marketing. De Wright Brothers stierven arm.

Helaas verdienen in de meeste gevallen alleen andere partijen aan een 'patent' en niet de ondernemer. De ondernemer of uitvinder betaalt een hoge prijs en krijgt vaak op zijn best een vorm van professionele erkenning.

In welke situatie?

De vraag van René hoe belangrijk het voor een investeerder is dat een vinding (innovatie) beschermd is, is dus gebaseerd op een misverstand.

De vraag die hij zich zou moeten stellen is: in welke situatie is het verstandig dat mijn vinding beschermd is en hoeveel geld zou dat mogen kosten?

Dan kom je op het terrein van het businessplan en het business model of verdienmodel.

Zo lang het business model van het bedrijf dat het nieuwe product wil introduceren, niet gevalideerd of bevestigd is (dwz er moet aantoonbaar koopkrachtige vraag zijn naar het product), zo lang is het zinloos te gaan investeren in de bescherming ervan.

Het valideren van een business model kan tegenwoordig vrijwel kosteloos, en zelfs zonder dat het product al op de markt gebracht wordt. Dus ook zonder de geheimen achter een eventuele vinding prijs te geven.

Zoals gezegd, gaan de meeste nieuwe bedrijven door een aantal veranderingen in het business model, voordat er duidelijke vraag in de markt wordt gevonden. Vervolgens hangt het af van de winstprojectie welk budget voor allerlei vormen van bescherming zinvol is. Daarvan kan dan een octrooi/patent onderdeel uitmaken.

Henny van der Pluijm

Er zijn goede redenen waarom 95 procent van de kapitaalzoekers nooit een investeerder vindt.

Leer op deze website hoe de 5 procent het wel lukt.